Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 83v

Brut y Tywysogion

83v

351

y ỻidiaỽd hefyt llywelyn ab jorwoerth
yn erbyn reinald y|breỽys. a|thorri yr ar+
uoỻ. ac yd|aruaethaỽd ẏ lu hyt ym|brechei+
naỽc. ac y cychỽynnaỽd ỽrth ymlad ac aber
hodni. ac aruaethu y distryỽ oỻ. ac yna
yd|hedychaỽd gỽyr y dref a ỻywelyn. drỽy
rys ieuanc oed gymeredic gymodrodỽr
y·rygtunt gan rodi pum gỽystyl y lyỽe+
lyn o uonhedigyon y dref ar|dalu can
morc idaỽ kan·ny eỻynt y ỽrthỽynebu
ac odyna yd arwedaỽd y lu y whyr dros
y|mynyd du. yn|y ỻe y periglaỽd ỻaỽer o
sỽmereu. ac yna y pebyỻyaỽd yn ỻan
giỽc. A gỽedy gỽelet o|reinald y brewys
y diffeithỽch yd|oed lywelyn yn|y wneu+
thur yn|y gyfoeth. Ef a gymerth wh+
ech marchaỽc urdaỽl ygyt ac ef. ac a do+
eth y ymrodi y lywelyn ỽrth y gyghor.
ac ynteu a|rodes casteỻ sein henyd idaỽ
a hỽnnỽ a orchymynnaỽd ỻywelyn dan
gadỽryaeth rys gryc. a gỽedy trigyaỽ
yno ychydic o|dydyeu. arỽein y uydinoed
a|odruc rygtaỽ a|dyfet yn erbyn y fflandra+
swyr yn eruyneit hedỽch y gantaỽ. ac
nyt edeỽis y tywyssaỽc y aruaeth namyn
tynu y haỽlfford a|wnaeth. a chyweiryaỽ
y vydinoed yg|kylh* y dref ar uedyr ym+
lad a|hi ac yna yd aeth rys ieuanc a ỻeg
o wyr y|deheu ygyt ac ef yd|oed yn|y harỽ+
ein drỽy avon gledyf. a dynessau tu a|r
dref a|ỽnaeth a|r niuer hỽnnỽ y·gyt ac ef
Y ymlad yn gyntaf a|r dref. ac yna y|do+
eth iorỽerth escob mynyỽ a ỻaỽer o gref+
ydỽyr ac eglỽyssỽyr y·gyt ac ef yn dyuot
att y tyỽyssaỽc. ac yn aruaethu ffuryf
tagnefed ac ef. a ỻyma y ffuruf. nyt
amgen rodi o·nadunt y|r tywyssaỽc ugein
o vorkeu erbyn gỽyl gỽyl vihangel nes+
saf. neu ỽynteu a ỽrheynt idaỽ erbyn
hynny. ac y kynhelynt y·danaỽ yn dragy+
wydaỽl. a gỽedy hynny yd|ymchoelaỽd
paỽb y wlat. ac yg|kyfrỽg hynny y trae+
thỽyt am dagnefed y·rỽg henri urenhin
ỻoegyr. a lowys vab brenhin ffreinc.
Ac ual hynn y bu y dagneved y·rygtunt
nyt amgen. talu o|henri vrenhin y ieirỻ

352

a barỽneit y deyrnas y kyfreitheu
a|e gossodeu y buassei yr afreol o|e hacha+
ỽs y·rygtunt a Jeuan urenhin. a geỻỽg
paỽb o|r carcharoryon a dalyssit o achaỽs
y ryfel hỽnnỽ. a thalu diruaỽr sỽmp o
aryant y loỽys ˄uab brenhin ffreinc. drỽy
dyghu o·honaỽ ynteu teyrnas loegyr
yn dragywydaỽl. ac yna gỽedy cael sỽmp
o aryant ac eỻỽg sentens yskymun+
daỽt y mordỽyaỽd yn ffreinc. ac yna y
bu kyffredin eỻygdaỽt o wahardedigaeth
yr eglỽysseu drỽy hoỻ deyrnas loegyr
a chymry ac Jỽerdon. Yg|kyfrỽg hynny
yd ymladaỽd gỽilim marscal a chaer ỻi+
on. ac y goreskynnaỽd kany chytsynyas+
sei y kymry a|r|dagnefed uchot gan dy+
bygu ebrygofi y kymot. ac yna y distry+
ỽaỽd rys gryc gasteỻ seinhenyd. a hoỻ
gestyỻ gỽhyr. ac y deholes y giỽtaỽt
saeson a|oedynt yn|y wlat honno oỻ heb
obeithaỽ ymchoelut byth drachefyn gan
gymryt kymeint ac a|fynaỽd o da. a dodi
kymry y bressỽylaỽ yn|y tired. Ẏ ulỽydyn
rac ỽyneb y rydhaaỽd y gristonogaeth
y wyr y|deheu. ac y rodet kaer uyrdin
ac aber teifi dan gadỽryaeth ỻywelyn
uab iorwoerth. ac yna yd|aeth rys ieu+
anc e hunan y lys y brenhin o|deheuba+
rth y wneuthur gỽrogaeth idaỽ. Ẏ ulỽy+
dyn honno yd|aeth ỻawer o groessogy+
on y gaerussalem y·rỽg y rei yd aeth
iarỻ kaer ỻeon. a Jarỻ marscal. a|ỻaw+
er o wyrda ereiỻ o|loegyr. Ẏ ulỽydyn
honno y mordỽyaỽd ỻud y cristonogyon
hyt yn danietta. ac yn|y blaen yn|tywys+
sogyon yd oed brenhin kaerussalem a
phadriarch kaerussalem. a meistyr
y demyl. a meistyr yr yspytty. a thywys+
saỽc aỽstria. ac ymlad a|r dref a|orugant
a|e goresgyn. a chasteỻ a oed yg|kanaỽl
yr auon wedy adeilat ar logeu. hỽnnỽ
a eskynnaỽd y pererinyon a|r|yscolyon.
ac a|e torrassant wedy ỻad ỻaỽer o|r saras+
sinyeit a|dala ereiỻ. Ẏ ulỽydyn rac ỽy+
neb y|priodes rys gryc uerch Jarỻ clar
ac y|priodes Jon y breỽys vargaret ve*