Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 70r

Brut y Tywysogion

70r

277

howel a maredud a meibon kadỽgaỽn
a|e kymhortheit. a gỽedy dechreu brỽydyr
ymlad o bop tu a|ỽnaeth·ant yn chỽerỽ. ac
yn|y diwed y kymerth meibon owein a|e
kedymdeithon. ỽedy ỻad ỻywarch uab o+
wein a Jorwoerth uab nud gỽr deỽr enỽa+
ỽc oed. a gỽedy ỻad ỻawer a brathu ỻia+
ỽs yd|ymchoelassant yn orwac drachefyn.
A gỽedy brathu howel yn|y vrỽydyr y duc+
pỽyt adref. ac ympen y deugeinuet diwar+
naỽt y bu uarỽ. ac yna yd|ymchoelaỽd ma+
redud a meibon kadỽgaỽn adref. heb ly+
uassu goresgyn y wlat rac y ffreinc kyt
keffynt y budugolyaeth. Y vlỽydyn rac
ỽyneb y|bu uarỽ morcherdarch y brenhin
pennaf o Jwerdon yn gyflaỽn o luossogrỽ+
yd a|budugolyaetheu. Y vlỽydyn araỻ
gỽedy hynny yd aruaethaỽd henri vrenhin
ymchoelut y loeger wedy hedychu y·ryg  ̷+
taỽ a|brenhin freinc. a gorchymyn a|oruc
y|r mordỽywyr kyweiraỽ ỻogeu idaỽ. a
gỽedy parattoi y ỻogeu anuon a|ỽnaeth
y deu vab yn vn o|r ỻogeu. vn ohonunt
a anyssit o|r vrenhines y wreic priaỽt.
ac o|hỽnnỽ yd|oed y tadaỽl obeith o|e vot
yn gỽledychu yn ol y dat. a mab araỻ o
orderch idaỽ. a|e vn verch. a ỻawer o w+
yr maỽr gyt ac ỽynteu. ac o|wraged ar+
bennic amgylch deucant. y rei a deby+
gynt eu bot yn|deilygaf o|garya t plant
y brenhin. ac ef a|rodent udunt y ỻog
oreu a|diogelaf a|odefei y mor·donneu
A|r morolyon dymhestloed. a gỽedy
eu mynet y|r ỻog dechreu·nos. diruaỽr
gyffroi a|oruc y mordonneu drỽy eu
kymeỻ o dymh·estaỽl uordỽy a dryc  ̷+
drum. ac yna y kyfaruu y ỻog a chreiga+
ỽl garrec. a|oed yn dirgel dan y tonneu
heb ỽybot y|r ỻogwyr. ac y|torres y ỻog
genti yn|dryỻeu. ac y bodes y meibon
a|r nifer a|oed ygyt ac ỽynt hyt na dieg+
is neb o·nadunt. a|r brenhin a|eskyn  ̷+
nassei y myỽn ỻog araỻ yn y hol. a|ch+
yt·gyffro o diruaỽryon dymhestleu
y|mordonneu. Eissoes ef a|diegaỽd y|r
tir. a phan gigleu ry fodi y veibon drỽc

278

yd|aeth arnaỽ. Ac yg kyfrỽg hynny
y teruynỽys y vlỽydyn honno. y vlỽy+
dyn rac ỽyneb y priodes henri vrenhin
merch neb·un dywyssaỽc o|r almaen
kanys kyn no hynny   gỽedy marỽ
merch y moel kỽlỽm y wreic a arueras  ̷+
  sei yn wastat o orderchu. a|phan doeth
  yr haf rac ỽyneb y kyffroes henri vren+
hin diruaỽr greulaỽn lu yn erbyn gỽyr
poỽys. nyt amgen maredud uab bledyn
ac einaỽn a madaỽc   a morgan mei+
bon kadỽgaỽn uab bledyn. a phan|gly+
ỽssant ỽynteu hynny. anuon kenadeu
a|orugant. at ruffud uab kynan a|oed
yn kynal ynys von. y eruynneit idaỽ bot
yn gyt·aruoỻ ac ỽynt yn erbyn y|bren+
hin. ual y geỻynt warchadỽ yn|diofyn
yn yn·yalỽch y gỽlat. ac ynteu drỽy
gynhal hedỽch a|r brenhin. a dywaỽt
y foynt hỽy y deruyneu y gyfoeth ef. y
parei y hyspeilaỽ a|e hanreithaỽ ac y
gỽrthỽynebei. a phan wybu uaredud
a meibon kadỽgaỽn hynny. kymryt
kygor a|wnaethant. ac yn|y kygor y kaỽs+
sant. adaỽ   teruyneu y gỽlat e|hunein. a
chymryt eu|hamdiffyn yndunt. a|r brenhin
a|e|luoed a|dynessayssant y deruyneu powys
ac yna yd anuones Maredud uab bledyn
y·chydic o saethydyon ieueinc y gyuer+
bynyeit y brenhin myỽn gỽrthaỻt goe+
daỽc ynyal·fford yd oed yn|dyuot. val
y geỻynt a saetheu ac ergydyeu wneu+
thur kynnỽryf ar y ỻu. ac ef a|damw+
einaỽd yn|yr aỽr yd athoed y gỽyr Jeu+
einc hynny y|r ỽrthaỻt dyuot yno y
brenhin a|e lu. a|r gỽyr ieueinc hynny a
erbynny·assant yno y brenhin a|e|lu. drỽy
diruaỽr gynnỽryf geỽg saetheu ym  ̷+
plith y ỻu a|wnaethant. a gwedy ỻad
aỽer a brathu ereiỻ. vn o|r gỽyr ieue+
inc a|dynnaỽd y vwa ac a eỻygaỽd sa  ̷+
eth ymplith y ỻu. a honno a|dygỽydaỽd
yg|kedernit arueu y brenhin gyferbyn
a|e gallon. heb ỽybot y|r gỽyr a|e byryaỽd
ac nyt argywedaỽd y saeth y|r brenhin
rac daet yr arueu. Kanys ỻurygaỽc oed