Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 37r

Brut y Brenhinoedd

37r

145

bydinoed. Ac a|dechreussant ymlad. A|r
marchogyon o bop parth a|las megys
y deruyd yn|y kyfryỽ damwein hỽnnỽ. ac
o|r|diwed gỽedy treulaỽ llaỽer o|r dyd
goruot a|oruc uthur. a dechreu ffo a|ỽ+
naethant y gelynyon parth a|e ỻogeu gỽ+
edy llad pascen a gillamỽri. ac eu hymlit
a|ỽnaeth y kyỽtaỽtwyr ac eu ỻad ar eu
ffo. a|r vudugolyaeth a dygỽydỽys yn
llaỽ yn ỻaỽ y tywyssaỽc. a christ yn|y gan+
horthỽyaỽ. a gỽedy y ueint ladua honno.
Megys y gallỽys gyntaf ef a aeth parth
a chaer wynt. kanys kenadeu a|dathoe+
dynt attaỽ y venegi dygỽydedigaeth y
brenhin a|ry daruot y|r archescyb a|r es+
cyb ac abadeu y deyrnas y gladu ger+
llaỽ manachlaỽc ambyr y myỽn cor y
keỽri. yr hỽnn a baryssei y wneuthur
hyt tra yttoed yn vyỽ. Kanys pan glyỽs+
synt hỽy y uarỽolyaeth ef yd ymgynull+
yssynt yr escyb a|r abadeu a|r ysgolhei+
gon yr hoỻ teyrnas megys y|dylyynt
ỽrth arỽylant gỽr kymeint y urdas a
hỽnnỽ. Kanys yn|y vywyt y gorchymu+
nassei ef y gladu yn|y lle hỽnnỽ. ac ỽrth
hynny y·gyt a|brenhinaỽl a·rỽylant y
cladỽyt yno. ~ ~ ~ ~ ~   ~ ~  
A  gỽedy hynny yn|yd|oedynt alwe+
digyon yr ysgolheigon a|r lleygy+
on a|r bobyl ygyt oỻ. vthur bra+
ỽt y brenhin a|gymerth coron y deyrnas
ac o|gyt·anoc paỽb yn|gyffredin ef a vr+
dỽyt yn vrenhin. ac yna koffau a|oruc y
dehogyl a|wnathoed Myrdin o|r rac·dywe+
dedic seren uchot. Ef a|erchis gỽneuthur
ỻun dỽy dreic o eur. a chynhebygrỽyd
yr hon a ymdangossassei y·gyt a|r seren
arnunt. a gỽedy gỽneuthur y rei hyn+
ny o enryfed gyỽreinrỽyd. ef a|offryma+
ỽd y neiỻ o·nadunt y|r eglỽys bennaf
yg kaer wynt. a|r ỻaỻ a|ettellis gantaỽ
ỽrth y harỽein yn|y vlaen yn ỻe arỽyd idaỽ
a|phan elei ef y|mrỽydyr ac y gat ac y
ymlad. ac o|r amser hỽnnỽ aỻan y gelỽ+
it ef uthur ben|dragon. ac ỽrth hynny y ka+
fas ef yr enỽ hỽnnỽ. ỽrth y darogan ef

146

o vyrdin drỽy y dreic y vot yn vrenhin. ~ ~
A c yn yr amser hỽnnỽ octa mab
heingyst ac offa y gar pan wel+
sant eu bot yn ryd o|r aruoỻ
a rodyssynt y emrys wledic. Medyly+
aỽ a|ỽnaethant ryfelu yn erbyn u+
thur. ac ehagu eu|teruyneu e|hunein
kanys y saeson a vuassynt y·gyt a
phascen mab gỽrtheyrn a gymeras+
synt attunt. ac eu kenadeu a|eỻygys+
synt hyt yn germania yn ol ereiỻ.
a gỽedy ymgynuỻaỽ kynuỻeitua va+
ỽr y·gyt o·nadunt. Dechreu a|ỽnaeth+
ant anreithaỽ y gogled a gỽladoed
yr ynys. ac ymrodi yg|creulonder yn
gymeint a|distryỽ y keyryd a|r kestyỻ
a|r ỻeoed kadadarn o|r alban hyt yg
kaer efraỽc. ac eisted ỽrth y gaer. V+
thur benn* gyt a hoỻ gedernyt a deỽ+
red y deyrnas a|deuthant yn|dianot y
ymlad ac ỽynt. Sef a|wnaeth y sae+
son eissoes gỽrthỽynebu yn ỽraỽl y|r bry+
tanyeit ac eu kymeỻ ar ffo. A gỽedy kaf+
fel y vudugolyaeth o|r saeson. ỽynt a er+
lityassant y brytanyeit hyt y|mynyd
dameu gan eu ỻad hyt tra gynheỻis
yr heul y dyd. ac yssef oed ansaỽd y my+
nyd hỽnnỽ vchel oed a|cheỻi yn|y penn.
a cherric yn|y chylch diffỽys y meint. a
ỻe adas y bressỽylaỽ bỽystuileit. a|r my+
nyd hỽnnỽ a gymerassant y brytanyeit
a|e gynnal yn amdiffyn udunt y nos.
a gỽedy goruot o|r nos ar y|dyd. vthur
benn dragon a|dyfynnỽys attaỽ y tywys+
sogyon. a|r ieirỻ a|r barỽneit. hyt pan
vei drỽy eu kyghor ỽynt py wed y gỽrth+
ỽynepynt y eu gelynyon. ac yn gyflym
ỽynt a|deuthant ỽrth dyfyn y|brenhin
A gỽedy eu dyuot ygyt yd|erchis y bren+
hin udunt rodi eu kyghor. ac yn gyntaf
yd|erchis y ỽrlois tyỽssaỽc kernyỽ dyỽe+
dut y gyghor ef. kanys gỽr doeth aeduet
y synnỽyr oed hỽnnỽ. ac ar hynny gỽr+
lois a dywaỽt ual|hyn. Nyt reit heb ef
amgylchon nac ymadrodyon gorỽac
yg·kylch hynn. Namyn hyt tra barhao