Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 98v

Ystoria Carolo Magno: Rhamant Otfel

98v

410

buant hỽy hagen dim o|r collet deisyfyt
a deuth y chyarlys amheraỽdyr. 
P an ytoed chyarlys vrenhin freinc
duỽ gỽyl vil veib yn|y dinas a elỽir
paris. wedy ry gynnal o·honaỽ yno wyle  ̷+
u y nadolic yn ar·bennic anrydedus. a|r
deudec gogyfurd o ffreinc y·gyt ac ef
ac aneiryf o ieirll a|barỽnyeit a|marcho+
gyon urdaỽl a phob rei o·nadunt yn di+
grifhau y brenhin a|e niueroed. ac yn|y
digrifhau hyt y geỻynt oreu o gytuun+
deb hỽynt a|ossodyssant dadleu. ac yn
hỽnnỽ ỽynt a ymgydarnhayssant drỽy
gyflyet yd eynt y|ryuelu yn|erbyn Gar+
sii vrenhin yr yspaen. a hynny wedy dar+
fei vis ebriỻ. a|chael onadunt ỻysseuo+
ed neuỽyd a gỽeỻt ir y eu meirch
kyn kanu gospereu hagen yn|y dref
hỽynt a|glyỽssant chỽedleu ereiỻ ry
lad ugein mil oc eu freinc onyt a ystyry+
ỽys duỽ onadunt y gỽr a|wnathoed yr
holl vyt. sarassin o|r yspaen Otuel y enỽ
gỽr a|wedei yn anrydedus o bedeir|ford o
arderchogrỽyd pryt. a chedernit yn
arueu. a chenedyl. a doethineb. a|deuth
yn|genyat y|gan|garsi vrenhin. Ac a|varch+
occaỽys trỽy baris yny doeth hyt yn
ỻys y brenhin. ac a|disgynnỽys yn|y porth.
Ac odyno a|dyrchauaỽd y vynyd ar hyt
y gradeu tu a|r neuad. Ac Oger o denmarc
a Gỽaỻter o oreins. a Neimus dywyssa+
ỽc kadarn a|gyuaruuant ac|ef. ac yn+
teu a erchis udunt hỽy dangos Chyar+
lys idaỽ; ac a|uenegis udunt y uot ef
yn gennat y vrenhin ny|s carei ef o w  ̷+
erth vn bỽttỽn. A chyntaf yd|attebaỽd
gỽaỻter idaỽ. weldy|racko ef yn eisted
heb ef. y|gỽr kyuyslỽyt a|r varyf vaỽr
a|r wisc du ymdanaỽ. A|r gỽr yssyd yn eis+
ted ar y|neiỻ|laỽ a|r uanteỻ goch ysgar+
ỻa ym·danaỽ. Rolant y nei ef yỽ hỽnnỽ
Ac Oliuer iarỻ yỽ y gỽr ysyd yn eisted
ar y tu a·raỻ idaỽ kedymdeith Rolant.
A|r deudec gogyfurd yssyd yn eisted o|pob
parth udunt ỽynteu wedy hynny. Myn
Mahumet heb y sarassin beỻach mi a

411

atwen Chyarlys. A phoet tan drỽc a flam
ỽyỻt a|losco y uaryf. ac a hollto y gorf
drỽy gledyr y dỽyuronn hyt y sodleu. Ac
yna dyuot racdaỽ gyr bronn y brenhin
a|wnaeth   ual kynt a|dywedut ỽrthaỽ
ual hynn.  Chyarlys heb ef gỽaran+
daỽ arnaf vi. kenyat ỽyf vi y|r brenhin
cadarnhaf a|vu ei·ryoet yg|kyfreith
yr yspaen.  
gỽr nyt an +  
nerthỽys* di o dim. kanys ny|s dylyei
ỽrth y vlyghau o·honat. a ỻityaỽ Mahu+
met. A minheu y gỽr poet ual y credaf vi
yndaỽ ef a|th ladho di. ti a|th|oỻ gedymdei+
thas a|r niuer yssyd y|th gylch ac yn enỽe+
dic rolant dy nei. Gỽr pei ys caffỽnn. i. ef
ym|brỽydyr neu y ỻe y gaỻei vy march
rydec yn|y erbyn. a|m cledyf mi a|e gỽa+
nỽn yny vei yn ver trỽydaỽ. Sef a|w+
naeth Rolant yna chỽerthin ac edrych
ar y brenhin. ac odyna dyỽedut ỽrth y sa+
rascin ual hynn. ti a|elly dy˄wedut holl ewyỻys
heb ef yr aỽr honn heb y ludyas o neb o|r
freinc it. Dichaỽn heb·y chiarlys tra vo
da genhyt ti ỽrth uot yn|diogel idaỽ o|m|ple+
gyt i hyt ympenn yr ỽythnos. Ac yna
y|dywaỽt otuel. yn·uyt y|dywedỽch hynny
heb ef ỽrth na bu yn|dyn y bei arnaf. i. y o+
fyn ef tra gaffỽyf y cledyf hỽn ar uyg
clun curteus yỽ y enỽ. ỽrthaỽ y|m hurdỽ+
yt. i. yn uarchaỽc urdaỽl. ac nat oes etỽa
naỽ mis yr pan ledeis i penneu mil o freinc
ac ef. Pa tu oed hynny heb·y chyarlys
deuet y|gof yt. a|dyweit ymi. Mi a|e dyỽ+
edaf yỽch yn ỻaỽen heb·yr otuel. neur deth+
ynt wyth mis a|r|naỽuet yỽ hỽnn yr pan|dis+
trywyt ruuein dy dinas di ar·bennic. ac
o|r|hỽnn y|th elwit yn amheraỽdyr ohonaỽ.
Garsi vrenhin a|e varỽneit a|e kymerth
idaỽ. Ac yno y ỻas yrỽg gỽyr a|gỽraged
ugein mil. ac ychỽanec maỽr heuyt
ygyt a hynny. Ac y ffusteis inheu y saỽl
ohonunt hỽ˄y a|m cledyf hyt nat a daeth* yr
hỽyd o|m hardỽrn hyt ym·penn yr ỽythnos.
Ac yna y dywaỽt y freinc. gỽaethiroed
duỽ heb ỽy ueỻy dy|eni eiryoet. Ac estut