Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 238r

Meddyginiaethau, Llythyr Aristotlys at Alecsander: Rheolau Iechyd

238r

956

1
a phybyr a mel. ac yuet beunyd hyt ympenn
2
y naỽ nieu. ac ỽynt a gyuannant oỻ yn un ỻe.
3
Y wneuthur eli ỻygeit. kymer sud. a sud gỽreid
4
y fenigyl. a sud y celidonia. a ỻysseu y wennol.
5
a|blonec hỽch a mel. ac ychydic o|win egyr. a
6
gỽaet ỻassỽen. a bystyl keilaỽc. a|e dodi y my+
7
ỽn ỻestyr efuyd yny ulodeuho. ac ef a|ỽnaeth
8
y kyfryỽ hỽnnỽ dynyon wedy coỻi y|drem y ga+
9
G *wybydet baỽp na eỻir keissaỽ dim onyt [ ffel.
10
drỽy nerth. nyt oes nerth ony byd iechyt. nyt oes
11
Jechyt ony byd kymhedrolder yn|yr annyan. ny byd
12
kymhedrolder yn|yr annyan ony byd kymhedraỽl y|gỽres
13
yn|yr|aelodeu. Duỽ a|ossodes ketwiraeth ar y mod y kat+
14
wei dyn y yechyt. ac a|e dangosses y|r philoffwyr* y wa+
15
sanaethwyr e|hun. ac y|r proffỽydi y dewisswyr. Y rei
16
yssyd gyflaỽn o|r yspryt glan. a|duỽ a|e hurdaỽd ỽynt
17
o|r|geluydyt honno. y ỻadinwyr. a gỽyr pers. a|r gro+
18
ecwyr. Yr|hynn a|dewissom ni a|garỽn. Yr hynn a
19
geissom a uedylyỽn am·danaỽ. ac am|hynny gỽyby+
20
det baỽb y duỽ rodi gỽybodolyaeth y wyr groec yn ra+
21
goraỽl y|adnabot pob keluydyt ac annyan pob peth
22
yn ragor ar y kenedloed ereiỻ. y mod y keidỽ dyn y iech+
23
yt. Y philoffwyr* a|r gỽyr doethon a|racwelsant ry w+
24
neuthur dyn o bedwar defnyd. a|phob un onadunt yn
25
ỽrthỽyneb y gilyd. yr hỽnn y mae reit idaỽ vỽyt a di+
26
aỽt bop amser. ac o·ny|s keiff ffaelu a wna. O|r kym+
27
mer dyn ormod neu ry uychan o|vwyt neu o|lynn.
28
gỽanhau a|wna y|gorff a|syrthyaỽ y myỽn cleuyt.
29
a heuyt myỽn ỻawer o|betheu gỽrthỽynebus. O|r|kym+
30
er ynteu vwyt a ỻynn yn gymhedraỽl. cryfhau a|wna
31
y|gorf. a|chadỽ y iechyt heuyt. Y philosoffwyr a dyw+
32
edant pỽy bynnac a vỽyttao neu a|yvo mỽy noc
33
a|dylyo. neu lei. neu a|gysco mỽy neu lei. neu
34
a|lauuryo mỽy neu lei. neu a orffowysso mỽy nev
35
lei. myỽn pryt·uerthrỽyd. neu myỽn caledi yd ymro+
36
do yn ormod. neu y|r neb a|aruero o|eỻỽng gỽaet pei+
37
dyaỽ o·honaỽ. heb petruster ny dieinc yn digleuyt.
38
O|r petheu hynn y traethỽn ni ar uyrder. ac am|y
39
peth a uo goreu y|r defnydyeu ˄hynn. Gỽyr doethon a|dyw+
40
edassant. pỽy bynnac a ymgattwo rac yuet neu

957

1
yuet gormod. ac a gymero kymedrolder o vỽyt a
2
ỻynn. megys y kannattao y annyan. hỽnnỽ a geif
3
iechyt. a dydyeu hirion. sef yỽ hynny hir uuched. ny
4
dywaỽt philosofwyr eiryoet dim amgen. Chỽant
5
a|charyat ac erbynnyeit urdas bydaỽl. Y rei hynn
6
yssyd yn nerthu. ac yn kanhorthwyo yr hoedyl o|r gỽne+
7
ir drỽy gymedrolder. Ac o achaỽs hynny pỽy bynnac
8
a uo chwannaỽc y vywyt ac y parhau. keisset y
9
peth a|uo parhaus. a|r hynn a gattwo y bywyt.
10
P Wy bynnac a uynno y uywyt. reit yỽ idaỽ ar+
11
bet y|ewyỻys. ac nyt bỽyta gormod ar benn
12
gormod. Mi a gigleu y Jpocras gadỽ y vywyt trỽy
13
yr hỽnn y godeuaỽd ef lawer o|wendit a heneint.
14
ac yna y|dywedassant y disgyblon ỽrthaỽ. Tydi y
15
maỽr dysgaỽdyr yn|y doethineb pei bỽyttaut neu
16
pei hy·uut laỽer. ny bydei y gỽendit yssyd arnat.
17
Yna yd attebaỽd ipocras. vy meibon i heb ef yd wyf|i
18
yn bỽyta dogyn ỽrth vot yn vyỽ arnaỽ. ny bydỽn
19
vyỽ i yr bỽyta bỽyt yn ry|uynych yr parhau hoe+
20
dyl dyn. Nyt yr bỽytta y mae reitaf keisaỽ. parhau
21
kanys ỻawer a|weleis i yn meirỽ o vỽyta yn ry vy+
22
nych. Arbet yr ewyỻys ar glythineb. a bỽyta yn
23
araf. y rei|hynn a uydynt hirhoedlaỽc. ac ual
24
hynn y geỻir y broui. Gỽyr yr auia y rei yssyd
25
myỽn mynyded. a choetyd diffeith y rei hynny
26
a uydant hwya y hoedel. a hynny a|wna arbet
27
gormodyon bỽyteu a|ỻynn. Y myỽn deu vod y
28
mae kadỽ iechyt. Nyt amgen. y kyntaf yỽ. aruer
29
o|r bỽydeu a vo kymhedraỽl y oedran ac y annyan.
30
Sef yỽ hynny. arbet ohonaỽ o|r kyffylyp vỽydeu a
31
ỻynn ac y magyssit ar·nadunt. Yr eil yỽ ymdyw+
32
aỻt o|r petheu a|gynhuỻaỽd yn|y gyỻa fford y penn
33
uchaf idaỽ. Heuyt gỽybydet paỽb mae kyrff
34
y dynyon yssyd yn erbyn y bỽydeu a|r|ỻynn. a bot
35
paỽb o·nadunt hayach yn afiachus. Heuyt
36
ỻygredic ynt y kyrf o dragỽres. yr hỽnn yssyd
37
yn|sychu yr annyan. yr hỽnn yssyd yn meyth+
38
rin y korf. Heuyt ỻygredic ynt y kyrf gan dra+
39
gỽres yr heul. yr hỽnn yssyd yn sychu yr anyan.
40
ac yn|enwedic corfforoed yr aniueileit. Y rei yd ym+

 

The text Llythyr Aristotlys at Alecsander: Rheolau Iechyd starts on Column 956 line 9.