Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 124v

Delw'r Byd

124v

514

1
hyt y|lleuat. Ac o·honaỽ y keiff pawb
2
y anadyl. ac ỽrth y vot yn wlyb yd
3
ehet yr adyr yndaỽ megys y pysgaỽt
4
yn|y mor. ac yn yr awyr hỽnnỽ y mae
5
dievyl yn arhos dydbraỽt. ac ohonaỽ
6
y kymerant corff pan ymdangossont
7
y dynyon. ac o hỽnnw y genir gỽyn+
8
noed. kanyt oes o|r|gỽynt dim o·nyt
9
awyr kyffroedic. Deudec gỽynt ys+
10
syd y bop vn o·honunt. Ac o|r deudec
11
hynny y|mae pedwar prif|wynt. kyn+
12
taf septemtrio. ac ef a|wna oeruel ac
13
wybyr. ac o|r tu deheu y mae Eurus
14
a|wna ery. a chenỻysc. Ac o|r tu asseu
15
y mae aquinilo. a borias. y rei a|dỽc
16
y|r wybyr. Ẏr eil yỽ subsolanus y gelw+
17
ir ỽrth y gyuodi y ỻe y kyuyt yr he+
18
ul. ac o|r|tu deheu y mae vulturnius a
19
sycha pob peth. ac o|r|tu asseu y mae
20
Eurus a|wna nyỽl. Trydyd yỽ aỽster
21
a nothus. ac ef a|wna ỻawer o dymhes+
22
tloed yn|yr awyr. ac ef a|wna gỽres. a
23
gỽlybỽr. a mellt. a|deheu yỽ. awster
24
gỽynt rỽymedic yỽ. ac o|r asseu y|mae.
25
Euromothus. a ỻeiaf a|wna gỽynt y
26
de˄mhestyl yn|y mor. kanys araf yỽ.
27
Pedweryd yỽ zephirus. a|wna y blo+
28
deu a|r gỽlith. Ac ef a|dỽc y blodeu. ac
29
a yrr y gayaf. a|dehev yỽ. Affricus
30
hwnnỽ a|ỽna meỻt ac asseu yỽ. Corus
31
hỽnnỽ a|wna wybyr yn|y|dỽyrein. a|go+
32
leuat yn|yr Jndia. a deheu ˄yỽ. Deu|w+
33
ynt ereiỻ yssyd. aỽra. ac altanus. aỽ+
34
ra. yn|y dayar. ac altanus yn|y weilgi.
35
a|r gỽynnoed hynny a yrrant y dyfred
36
yn|yr aỽyr. a|r rei hynny a rewhant
37
yn|yr wybyr. A|phan|wasgaront y gỽ+
38
ynt y rei hynny y byd godỽrd maỽr
39
yn|yr aỽyr a|r|wybyr. ac ỽrth hynny
40
sein yr wybyr yỽ y taran. a|r tan a|daỽ
41
o hynny yỽ y meỻt. A|r envys yn|yr
42
awyr pedwar ỻiwaỽc yỽ o gysgaỽt
43
peleidyr yr heul yn|yr wybyr keu gy+
44
verbyn ac ef. megys pan|lathro yr
45
heul y|myỽn ỻestyr ỻaỽn o|dỽfyr y
46
tywynha ar y nenn. o|r tan y byd lliỽ

515

1
coch. o|r|dỽfyr y gỽynn. o|r awyr y gỽyrd.
2
ac o|r dayar y glas. ac o|r kaỽdeu a daỽ o|r
3
wybyr. Kanys gỽedy y del y defnydyeu
4
bychein yn|vaỽr y kynneil yr awyr. ac y+
5
na y taỽd yr heul. ac y grynn y gỽynt
6
y|r dayar. a|r|glaỽ kynn hanffo o|r mor
7
ny byd haỻt. kanys o wres yr heul y
8
byd croyỽ. a|r glaỽ hỽnnỽ gỽedy as rew+
9
ho y gỽynt a|daỽ yn genỻysc a|r eiry o|w+
10
res. a heb vynet ettwa yn|genỻysc a|rew+
11
ha ac a|vyd eira. a|r gỽynt a|daỽ o|r wybyr
12
a|r nyỽl a|daỽ o|r dỽfyr. A|phob corf a|henyỽ
13
o|r pedwar defnyd. Prenn gỽedy dotter
14
ar y tan. rann y tan a lysc. a|rann y day+
15
ar a|vyd ỻudu. Rann yr awyr a|r dỽfyr
16
a|a yn|ỻuch y|r awyr. ac ỽrth hynny y mae
17
agerỽ ỽrth ryỽ yr awyr a|r dayar yndaỽ.
18
a|r|ser a|welhir yn|syrthaỽ. nyt ynt ser
19
Namyn gỽrychyon o|r aỽyr sych yn|y gỽ+
20
lyb. ac yna y diffyd. ~ ~  
21
S Eith planet yssyd. kyntaf yỽ y
22
ỻeuat. a|ỻeihaf yỽ o|r ser. ac yn|y
23
kylch nessaf y mae. Ac annyan y tan a
24
gymysc a|r dỽfyr. ac ỽrth hynny nyt
25
yttiỽ y phriaỽt leuver genti. Namyn
26
megys drych y|goleuhaa yr heul. a|r kys+
27
gaỽt a|welhir yndi o annyan y dỽfyr
28
yỽ. ac ef a|dywedir pei na|bei na* bei* y
29
dỽfyr kyn oleuhet bydei a|r|heul. a mỽy
30
yỽ no|r dayar. Ac yn naỽ niheu ar hugeint
31
y kylcha y ffuruaven. A|r eil yỽ Mercuri+
32
us. a mỽy yỽ no|r ỻeuat. a|e leuuer yỽ
33
yr|heul. A|naỽ niheu ar hugeint yỽ y
34
chylch. Trydyd yỽ venus. ac ỽyth ni+
35
heu ar|hugeint a|thrychant yỽ y chylch.
36
Pedwared yỽ yr heul. a mỽy vgeinwe+
37
ith yỽ no|r dayar. a hi yssyd oleuat y|r hoỻ
38
syr. a phump niheu a|thrugeint a|deucant
39
y kylcha y|byt. Ac|ỽyth mlyned ar|hugeint
40
yỽ y chylch. ac ual y byd y|dyd y ar y|dayar
41
veỻy y byd y nos ydan y dayar. Pymhet
42
yỽ mars. a|dỽy vlyned yỽ y chylch. chwe+
43
chet yỽ Jubiter. a deudec mlyned yỽ y
44
chylch. Seithuet yỽ saturnus. a|deg
45
mlyned ar|hugeint yỽ y chylch. A|phỽy byn+
46
nac a|wnelei delỽ o|evyd pann|dechreuei y