Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

LlGC Llsgr. Peniarth 5 (Llyfr Gwyn Rhydderch, rhan 1) – tudalen 9v

Elen a'r Grog

9v

yr oes oessoed. A phan daruu y iudas dywedut y wedi. y kyffroes y daear yno. a chy+
uody o·honei mwg mawr ac arogleu gwerthuawr o honno. mal y tebygkynt y vot
yn yreideu gwerthuawr. a tharaw y dwylaw y·gyt o llewenyd a|oruc iudas. a dywedut. ar
vy gwironed ti yw crist yachwyawl y byt. Arglwyd mi a diolchaf y ti. heb ef. a mi
yn anheilwg. na thwylleist vi o|th rat ti. mi a|th wediaf arglwyd iessu grist. coffa vi
a dilea vym pechodeu. a dot vi yg|kyuriuedy y gyt ac ystyphan vy mrawt. yr hwnn
a|yscriuenwyt yg|kyuriuedy dy deudec ebestyl ti. Ac wedy dywedut hynny o·hon+
aw. Kymryt cledeu a chladu y|mynws. a gwedy cladu ugein troetued y cauas teir
croc yg|kud. a|r teir a duc y|r dinas.XXIVAc yna y gouynnwys elen pa un onadunt oed
croc crist. ninneu a wdam panyw un o|r rei ereill y croget y lladron arnunt. ac eu goss+
ot yn|y temyl y aros gogonnyant crist. Ac awr y nawn y ducpwyt gwreag yn varw.
Wely arglwydes garedicaf. heb ef. yr awr honn yd adnabydy ti prenn y wir groc a|e
nerth. a dody pob un o|r dwy groc ar y marw. ac ny chyuodes. A phan dodes iudas croc yr
arglwyd ar y marw. y kyuodes yn vyw yn|diannot. y gwr jeuanc a vuassei varw. ac a
oed gwelet hynny yn moly duw heuyt. Ac yna yd oed y deual kyghoruynnus yn
wastat a chyndared vawr arnaw yn lleuein yn yr awyr oduch eu penn. Heb ef. pwy yr hwn
ny at ymi kymryt eneideu y rei meu. pawb ry|tynnesit|i attat o iessu nazareth. a lly+
ma y prenn a|dangosseist di y|m herbyn i. Judas tydi a wnaeth hynn. ponyt iudas
oed heuyt yr hwnn y cwpleis trwydaw y brat gynt. ac y kyffroeis y bobyl ar wneuthur
enwired. ac yr awr yr ydys y|m|bwrw inheu trwy iudas. Minneu a gaffaf peth a wn+
elwyf y|th erbyn ti. mi a gyuodaf vrenin arall a ymadao a|r crogedic. ac a ymlyno
y|m oleu. i. ac a|th anuono titheu y|r poenneu enwir. a phan yth
loscer ti a ymwedy a|r crogedic. A chan lit trwy yr yspryt glan y dywat iudas. Crist
a gyuodes o veirw. yno a|th gyuyrgollo titheu y gwaelawt y tan tragywydawl. Ac
anryued vu gan elen eu gwarandaw ar hynny. ac ar ffyd iudas.XXVAc odyna gan lafur
ac ymgeled mawr y kyulehawys elen y vawrweirthawc croc yn eur ac yn aryant.
ac y meyn mawrweirthawc. gwedy gwneuthur llestyr ydi o diruawr gywrein+
rwyd. ac adeilat eglwys yg|kaluaria. Ac yna y kymerth iudas bedyd. ac a ymdangoss+
ey yn ffydlawn o|e arwydon kynno hynny. ac yna elen a|e gorchymynwys y|r esgob
a|oed yna yg|kaerussalem. A chynn mynet elen etwa odyna yr aeth eneit yr esgob
ar grist. ac elen a geissawd esgob yno. sef yd urdwys eusebius esgob rufein iudas yn
esgob yg|kaerussalem. ac a symudwys y enw. ac a|e gelwys genriacus. Ac odyna eilwei+
th val yd|oed ffydlawn elen o ffyd duw. ac yn dyall yn|yr ysgrythur lan o hendedyf
ac o newyd dedyf. ac yn ffydlawn o rat yr yspryt glan. gouyn y kethri a wnaeth a
uuassey yn traet yr arglwyd a|e dwylaw yn graff. Ac yna y dywat wrth iudas yr
hwnn a|elwit genriacus ry gaffel ohonei y damunet am y groc. ac eissoes. heb hi. nyt
llawen gennyf na|r geueis y kethri a uuant trwy gnawt yr arglwyd ym prenn
y groc. ac ny bydaf lonyd yny gwplao oyr arglwyd vyn damunet. a dynessa di. heb
hi. y wediaw y|r arglwyd yn awr.XXVIAc yna y doeth genriacus esgob sant. a llawer o vrod+
yr seint y gyt ac ef. ry|gredyssynt y iessur grist trwy gaffeledigaeth y groc. a chy+
vody y marw yn vyw. a dyrchauel a|wnaeth y dwylaw a|e lygeit ar y nef. a tharaw y
dwyvron. ac a|e ocholl* gallon galw ar yr arglwyd. a chyuadef y vot ar gyueilorn.
a gwynvydu pawb o|r a gredyssynt y grist. ac a greto etwa idaw. A hir y bu yn gwedi+
aw ar dangos idaw y ryw arwyd mal y dangossassei am pren y groc. y dangos am y ke+
thri. Ac ar diwed y wedi. pan dywedit amen. y gwnaethpwyt y ryw arwydd hwnn.
ac a|e gwelas a doeth yno. goleuhau o diruawr eglurder o|r lle y kaffadoed y groc