Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 9r

Brut y Brenhinoedd

9r

33

na meirych. na diỻat. hynny oỻ a|rodei ef o|e gyt+
uarchogyon. ac y baỽp o|r a|e mynnei y gantaỽ.
a gỽedy ehedec y glot ef dros wladoed groec y+
d|ymgynnuỻassant attaỽ paỽb o|r a|oed o gene+
dyl droea o bop ỻe hyt yd|oed tervyneu groec.
ac erchi idaỽ ef bot yn|dyỽyssaỽc arnadunt ac
eu rydhau o geithiỽet gỽyr groec. a hynny a
gedernheynt ac a|dyỽedynt y aỻu yn haỽd. ka+
nys kymeint oed eu niuer gỽedy yr ymgynu+
ynt y·gyt ac yd oed seith mil o wyr ymlad
heb y gỽraged a|r meibon. ac ygyt a|hynny
hefyt yd|oed y gỽas Jeuanc bonhedickaf yg
groec o barth y dat. y vam ynteu a hanoed
o genedyl droea. ac yn ymdiret yndunt. ac
yn gobeithaỽ kael nerth maỽr y gantunt.
Sef achaỽs oed hynny gỽyr a|oedynt yn
ryuelu arnaỽ y·gyt a|braỽt undat ac ef. a
mam hỽnnỽ a|e dat a hanoed o|roec. a ryuel
a|oed y·rygtunt am tri chasteỻ. a adaỽssei
y dat y assaracus yn|y varỽolaeth yn ragor
rac y vraỽt. a rei hynny yd oed ỽyr groec
yn keissaỽ y dỽyn y arnaỽ ỽrth na hanoed
y vam o|roec. Kanys mam a|that y vraỽt a
hanoed o|roec. ac wrth hynny yd|oed borthach
gỽyr groec o|e vraỽt noc Jdaỽ ef. ac yna eisso+
es gỽedy gỽelet o vrutus amylder ac eiryf
y gỽyr. a gỽelet y kestyỻ yn gadarn ac yn
baraỽt idaỽ. haỽd uu gantaỽ ufudhau udunt
a chymryt tyỽyssogaet* ar·nadunt. 
A c yna gỽedy drychauel brutus yn dyỽ+
yssaỽc. galỽ a|oruc attaỽ ỽyr troea o b+
op man a chadarnhau kestyỻ asaracus
a|ỽnaeth. ac eu ỻenỽi o|ỽyr ac arueu a bỽyt.
a gỽedy daruot hynny kychỽyn a|ỽnaeth yn+
teu ef ac assaracus a|r hoỻ gynnuỻeitua o|r
gỽyr. a|r gỽraged. a|r meibon a|r anreitheu
gantunt hyt yn ynialỽch y diffeith a|r koedyd.
ac odyna yr anuones brutus lythyr hyt ar
pendrassus vrenhin groec yn|y mod hỽnn.
B rutus tyỽyssaỽc gỽediỻon kenedyl
droea. yn anuon annerch y bandrassus
vrenhin groec. a menegi idaỽ nat oed deilỽg
idaỽ atal yg|keithiỽet eglur vrenhinaỽl ge+
nedyl o|lin dardan. ac eu|keithiỽaỽ yn amgen
noc y dyly·ynt yn herỽyd eu|boned. ac ỽrth
hynny y mae brutus yn menegi idaỽ bot
yn weỻ gantunt hỽy eu|pressỽylaỽ a chartre+
vu y·n|y diffeith. ac ymborth mal aniueile+
it ar gig amrỽt a ỻysseu gan rydit noc yg+
hyuanhed ar weledeu a melyster y·dan gae+
thiỽet. ac os codi goruchelder dy vedyant
a|th gyvoeth di a|wna hynny. na dot yn eu
herbyn. namyn madeu udunt. kanys a·ny+
an a dylyet yỽ y|bop kaeth ỻafuryaỽ o

34

bop ford y ymhoelut ar y hen deilygdaỽt
a|e rydit. ac ỽrth hynny y harchỽn ni dy dru+
gared di hyt pan ganateych di udunt hỽy
pressỽylaỽ yn|y koedyd y ffoassant udunt
gan rydit. Neu ynteu o·ny edy hynny u+
dunt y|th deyrnas di gan rydit eỻỽg ỽ+
ynt gan dy ganyat y ỽladoed y byt y gei+
saỽ pressỽyluot heb geithiỽet. 
A  gỽedy gỽelet o bandrassus y ỻythyr
hỽnnỽ a|e darỻein rac y vron. galỽ
attaỽ a|oruc y gyghorỽyr. Sef a ga+
ỽssant yn eu kyghor ỻuydaỽ yn eu hol.
ac eu|hymlit. Kanys blỽg vu gan wyr
groec. y gened˄yl a vuassei y ssaỽl vlỽynyded
hynny yg|keithiỽet y·danunt. ỻyuassu o+
honunt ỽynteu anuon y ryỽ lythyr hỽnnỽ
attunt hỽy. na medylyaỽ o·nadunt keis+
saỽ bỽrỽ gỽed geithiỽet y arnunt. ac ỽrth
hynny y kauas gỽyr groec yn eu|kyghor
ỻuydaỽ yn|eu hol. a cheissaỽ y eu|kymeỻ
y eu keithiỽet. ac val yd|oed pandrassus a|e lu
yn kyrchu y diffeith y tybygynt vot brutus yn+
daỽ. ac val yd|oedynt yn mynet heb·laỽ y kas+
teỻ a|elỽit sparatintus. eu kyrchu yn|diru+
byd a|oruc brutus udunt. a their mil o ỽyr
aruaỽc gantaỽ. kanys yn|diarỽybot y
deuth brutus a hynny o wyr y·gyt ac ef.
ac eu kyrchu a oruc gỽyr tro vdunt yn ỽy+
chyr. a ỻad aerua dir·uaỽr y meint ona+
dunt. a ffo yn geỽilydyus a|oruc pandras  ̷ ̷+
sus a gỽyr groec ygyt ac ef y bob mann
o|r y tebyckynt caffel dianc. a cheissaỽ my  ̷ ̷+
net drỽy auon a oed gyr eu|ỻaỽ. sef oed
y henỽ akalon. ac yn keissaỽ bryssyaỽ drỽy
yr auon y periglỽys aneiryf o·nadunt.
a ỻaỽer a|vodassant. a ỻaỽer o|r a|dihagei
heb eu|bodi a|ladei wyr tro ar y glan. ac
yn|y ỽed honno gỽneuthur deu·dyblic a+
erua o·nadunt. a gỽedy gỽelet o|anti+
gonus braỽt. pandrassus vrenhin groec
hynny doluryaỽ a|ỽnaeth yn vỽy no meint
a galỽ y gedymdeithon gỽasgaredic attaỽ
ac eu bydinaỽ. ac yn gyflym kyrchu gỽyr
tro. kanys clotuorach a thegach oed gantaỽ
y lad gan gyrchu. no|e vodi gan ffo yn ha+
gyr. ac ymlad a|ỽnaeth ef a|e vydin yn ỽ+
ychyr ac yn ỽraỽl. ac ny dygrynoes idaỽ
namyn ychydic. kanys paraỽt oed wyr
tro ac eu harueu yn ỽisgaỽc kyỽeir ym+
danadunt. a gỽyr groec noethon diaruev
oedynt. ac ỽrth hynny gleỽach oed wyr
tro. ac yn|y ỽed honno ny orffyỽyssyssant
yn eu ỻad yny daruu y distryỽ hayach.
a daly antinogus braỽt y brenhin ac ana+