Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 95v

Ystoria Carolo Magno: Chronicl Turpin

95v

399

yd anuonet attaỽ ar uedỽl ymlad ac ef.
reinallt o|r dreinwen. Ac yn|diannot y
duc ynteu y gasteỻ yg|karchar. Ody+
na yd anuonet attaỽ Constans vrenhin
ruuein. a|Howel iarỻ. Ac ỽynteu vn y+
dan y vreich deheu a|r ỻaỻ y·dan y|ureich
asseu. ac a|e duc y gastell. Odyna yd|an+
uonet pob deu yny uu ugeint. a|r rei
hynny heuyt a|orchymynnỽys y gar+
chara gỽedy gỽelet o chyarlymaen
hynny a|e ryuedu ac a|oed y·gyt ac ef.
ny lauassỽys. anuon neb attaỽ o|hynny
aỻanAc eissoes gỽedy caffel o rolant
dywyssaỽc ymladeu o vreid genyat
y|gan Chyarlys y doeth y|ymlad. ac e+
ryneigus oed Chyarlys amdanaỽ rac
y ieuanghet. ac ynteu yn amgeledus
amdanaỽ ef gỽediaỽ ar y arglỽyd a| ̷+
ruc ar gadarnhau y nei o|e nerth e|hun
A phan welas y kaỽr Rolant yn dyuot
attaỽ. y ysclyffyeit a|wnaeth a|e|laỽ deh+
eu mal y rei ereiỻ. a|e dynnu y ar y uar+
ch. a|e dodi rygtaỽ a|choryf ar y uarch
e|hun. a|phan yttoed yn|y arwein parth
a|e gasteỻ. galỽ y nerth·oed a|wnaeth
Rolant ac ymauael a|r kaỽr herwyd y
ureuant. gan ymdiret yn|duỽ ac ym+
choelut y ỽdỽc yn|y wegyl ar y uarch. a
chỽympaỽ yỻ deu y|r ỻaỽr y ar y march.
ac yn|diannot kyuodi eỻ deu y·gyt a
chaffel o bop un y uarch. ac yn|y ỻe gos+
sot o rolant ar y kaỽr a|dỽrendard y gle+
dyf a thebygu y lad a|r march a|dreỽis
yn deu hanner ar vn dyrnaỽt. A gỽe  ̷+
dy bot fferracut ar y droet ac yn by+
gythyaỽ Rolant a|e gledyf. y|daraỽ yn+
teu o|rolant ar y breich yd|oed y cledyf
yn|y laỽ. a chyn nyt argywedei y|r ureich
y|dyrnaỽt. y cledyf eissoes a|aeth o|e laỽ
Ac yna gỽedy coỻi y gledyf o fferracut
keissyaỽ Rolant a|e dỽrn a|orucac ny|s
cauas namyn y march yn|y dal yny dy+
gỽyd yn uarỽ. Odyna yd|ymladyssant
ar eu traet ac eu dyrneu. aa meiniA
phryt gosper. erchi kygreir a|oruc fer+
racut hyt trannoeth y Rolant. Ac ym+

400

adaỽ drannoeth a|orugant ar|dyuot y
ymlad. heb ueirch heb leiuyeu. ell|deu. A|gỽe+
dy yr amot yr ymlad. yd aethant y eu peby+
ỻeu. a thrannoeth y deuthant ar eu tra+
et gỽaỽr·dyd yr ymlad ual y hamodyssynt
fferracut eissoes a duc gantaỽ gledyf
ac ny rymhaaỽd idaỽ. Kanys Rolant ry
dugassei gantaỽ drossaỽl troedic hir. ac
a|hỽnnỽ yd amdiffynnỽys e|hun educher
ac y ffustỽys y kaỽr. ac nyt argỽedỽys idaỽ
dim. A mein maỽr heuyt a|oed yn|y maes
a|daflaỽd yn hyt y|dyd. ac nyt argyweda+
ỽd idaỽ dim hynny heuyt. a gỽedy blinaỽ
o|r|kaỽr ac ỽrthrymu o gysgu. erchi kygre  ̷+
ir a|oruc y rolant. ỽrth gysgu. Ac ual yd
oed rolant yn was syberỽ maỽr·urydic. do  ̷+
di. karrec a|oruc dan benn y kaỽr ual y
bei lonydach y kysgei. Diogel oed idaỽ
ynteu. kanys amot a|oed y·rydunt na
christaỽn a|rodei gygreir y sarassin na|sa+
rassin a|e|rodei y gristaỽn y chadỽ yn|gy+
ỽyr. A|phỽy bynhac a|dorrei y gygreir yn
dirybud y lad a|wneit idaỽ. a gỽedy kys+
gu dogyn o|r kaỽr deffroi a|oruc. a Rolant
yn|eisted ger y laỽ. ac amouyn ac ef o  ̷
Rolant pa|ryỽ gedernit a|pha|ryỽ galedi
a|oed yn|y gnaỽt. pryt na allei na gỽaew
na chledyf. na phrenn na maen argyw+
edu idaỽ. Ny eỻir uym|brathu. i. heb y  ̷
kaỽr namyn y|m|bogel. A|phan gigleu
Rolant hynny. trossi y ỽrthaỽ a oruc mal kyn  ̷
na|s dy·aỻei. kanys yspaenec a|dywedei y|kaỽr
ac o|r ieith honno y gỽydyat rolant diga  ̷+
ỽn. Ac ar hynny edrych a|oruc y kaỽr ar  ̷
rolant. ac amouyn ac ef ual hynn. A|phỽ  ̷+
y dy enỽ ditheu|heb ef. Rolant heb ef yỽ
vy enỽ. i. O|pa genedyl heb ynteu pan
ỽyt ti mor gadarn yd ymerbynyy di a  ̷
miui. Nyt ymgyuaruu a|myui eiryoet
dy gyn|gadarnet ti. O genedyl ffreinc
yd|henỽyf. i. heb·y rolant nei Chyarly  ̷+
maen. O|pa dedyf yd henyỽ y ffreinc
heb·y fferacut o dedyf gristonogaỽl pa  ̷+
n|ym|ni o|rat duỽ heb·y rolant. ac y bende  ̷+
uigaeth grist y darestygỽn a|thros y|dedyf
hyt y|gaỻont yd|ymryssonỽn. A|phan|gileu*