Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 6r

Ystoria Dared

6r

21

dyr arnunt. Ac ef a|duc ar gof udunt tra
uu bennaf ac amheraỽdyr ef ry borthi o·ho+
nunt hỽy y hymladeu yn rỽyd ar|y uot yn diga+
ỽn dyỽedut detỽydet y ỻu. ac ef a|erchis y|baỽb
dyedut* a raghei eu|bod hỽy hynny. a|phaỽb a gy+
uunỽys ac ef. a|gỽneuthur agamemnon yn am+
heraỽdyr ac yn bennaf arnunt a|ỽnaethant. a
thrannoeth gỽyr troea yn ỽychyr a|gerdassant
y|r vrỽydyrac agamemnon a|duc y|lu ynteu y
maes yn eu|herbyn a phaỽb o|r ỻuoed a|ymla+
dassant yn da. a|gỽedy dyuot y ran vỽyhaf o|r
dyd. Troilus a|gerdaỽd y|r vydin gyntaf. ac a
ladaỽd y groecyr ac a|diffeithỽys y maes oho+
nunt. ac a|e ffoes hyt eu|kestyỻ. a thradỽy
gỽyr troea a|deuthant a e ỻu y|r maes. ac yn y
herbyn ỽynteu agamemnon a|deuth. ac a|dys+
gỽys y vydin. ac aerua vaỽr a|uu o bop un o|r
deu luoed. ac a|ymladaỽd yn da yn eu|kyfeir.
a throilus a|ladaỽd aỽer o dyỽyssogyon groec.
ac ueỻy yd ymladaỽd seith niỽarnaỽt y vntu.
yna agamemnon a erchis kygreir deu|vis. a
gỽedy ymgadarnhau ohonunt agamemnon
o anrydedus ỽassanaeth a|gladỽys palamides.
a|phob rei o·honunt o bop parth y cladassant eu
tyỽyssogyon a|e marchogyon urdaỽl ereiỻ oỻ yn
anrydedus. a|hefyt agamemnon a|anuones
tra|uu y gygreir. vlixes. a|diomedes ac anestor.
ac achelarỽy y erchi idaỽ vynet y|r vrỽydyr gyt
a|hỽy ac achelarỽy yn drist am ry ossot ohonaỽ
yn|y|vraỽt nat aei y ymlad achaỽs ry adaỽ oho+
naỽ y ecuba vynet y ỽlat. neu ynteu yn|diheu
nat ymladei ỽrth y vot ef yn|karu polixena. yn
diruaỽr ef a dechreuỽys kablu y kenadeu a|da+
thoedynt attaỽ ỽrth uot yn weỻ y dylyynt hỽ+
y keissaỽ tragỽydaỽl dagnofed yrydunt a gỽyr
troea. ac ymlad yn ỽychlaỽn a|ỽnaethant. a thro+
ilus a|vrathaỽd diomedes a dỽyn ruthur a|ỽna+
eth   amemnon hefyt a|e|vrathu. ac ef a|la+
daỽd ỻaỽer o ỽyr groec. ac veỻy ˄yd|ymlassant* hỽy drỽy laỽ+
er o diỽarnodeu yn ỽychyr. ac ef a|las ỻaỽer
o|vilyoed o bop parth. a gỽedy gỽelet o agamem+
non y vot yn koỻi y ran vỽyhaf o|e|lu beunyd
ac nat oed aỻu gantaỽ y ymlad a|gỽyr troea
adolỽyn kygreir a|ỽnaeth ef chỽe|mis. ~ ~
A c yna priaf a|alỽaỽd y|gyghor attaỽ ac y menegis
udunt adolỽyn gỽyr groec. a gwyr troea a
dyỽedassant nat oed iaỽn udunt hỽy rodi kyg+
reir kyhyt a honno y ỽyr groec. namyn bot
yn ỽeỻ vdunt ymlad ac ỽy a|mynet y ỻogeu.
ac yna yd|erchis priaf y baỽb dyedut y duỻ.
a chan baỽb ohonunt y bu da gỽneuthur a+
dolỽyn gỽy˄r groec am y gygreir udunt. ac
agamemnon a gladỽys y|rei meirỽ   yn

22

anrydedus. Ac a|uedeginyaethỽys diome+
des a menelaus ac a odynt vrathedic. a gỽyr
troea a gladyssant y rei meirỽ. ac a vedegy+
nyaethỽys y rei brathedic. ac yn|gyffelyp
y hynny tra uu y gygreir o gyffredin gyg+
hor yd|aeth a·gamemnon. a nestor. ac achel+
arỽy yn annoc ac yn|adolỽyn idaỽ ef dy+
uot y|r ymlad. a·chelarỽy yn drist a dechre+
uis ym yrthot* a|hynny. ac a|dyỽaỽt nat
aei ef y|r vrỽydyr. namyn bot yn reit ud+
unt adolỽyn hedỽch. ac a dechreuis vedylyaỽ
yn|ovalus na aỻei nekau agamemnon o
dim. ac yna yd|edeỽis achelarỽy pan delei
amser yr ymlad anuon y varchogyon attunt
hỽy. ac eskussau drostaỽ ynteu. ac agamem+
non a|diolches yn vaỽr idaỽ ef hynny. amser
yr ymlad a|deuth a|gỽyr troea a|gynuỻỽys
eu|ỻu. ac yn eu|herbyn ỽynteu y doeth gỽyr
groec. a·chelarỽy yn gyssevin a|ỽisgỽys y
wyr ef yn baraỽt ac a|e hanuones at a+
gamemnon. a mỽy uu yr ymlad a|chreulo+
nach o dyuot marchogyon achelarỽy.
Troilus yn|y gyssevin vydin yn|ỻad gỽyr
groec. ac yn|fo gỽyr achel. ac yn|eu|hymlit
hyt eu|ỻuesteu. ac yn|eu ỻad ac yn eu|brathu
ac yna y deuth aiax yn|y erbyn ef a|gỽyr
troea a ymlynwys gan vudugolyaeth y|
kasteỻ. a|r dyd drannoeth agamemnon a|e
lu a|deuth aỻan. a|r tyỽyssogyon oỻ a|gỽyr
a·chelarỽy. ac yn|eu|herbyn hỽynteu y deuth
troilus. ac alexander yn ỻaỽen yn eu|bydin.
a|gỽedy darparu yr ymlad y deu|lu a ymlad+
aỽd y vrỽydyr a|barhaaỽd laỽer o dydyeu
a|ỻaỽer o|vilioed a|dygỽydassant o bob par+
th. Troilus a|ymlynỽys gỽyr achelarỽy
ac a|e|ỻadaỽd. ac a|e|ffoes. a gỽedy gỽelet o
agamemnon ad y ran vỽyhaf o|e|ỽyr ef.
a·dolỽyn kygreir a|ỽnaeth dec niỽarnaỽt
ar|hugein. val y geỻynt yn|hynny o dervyn
cladu y rei meirỽ a medeginyaethu y rei bra+
thedic. a|r gygreir yn|ỻaỽen a|genhatỽys pri+
af udunt. a phob rei ohonunt o bop parth
a|gladassant y|rei meirỽ. ac amser y|gygre+
ir a|deuth. ac yna gỽyr troea a|deuthant y
maes a|e|ỻu. ac agamemnon a gymheỻỽys
y hoỻ dyỽyssogyon. ac ymlad a|ỽnaethant
ac aerua vaỽr a uu y·rydunt. a|gỽedy dẏuot
y|ran uỽyhaf o|r dyd. Troilus a|ladaỽd y rei
a|oed yn|y erbyn. a gỽyr groec a|ffoassant
a|son vaỽr gantunt. a phan ỽybu achelarỽ+
y vot troilus yn ryvelu yn greulaỽn ac
  yn dwyn kyrcheu ar ỽyr groec
  ac yn|lad y ỽyr ynteu ef a|aeth