Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 57r

Brut y Brenhinoedd

57r

226

fodes ymplith y brytanyeit. Mam gadỽa+
ladyr oed chwaer vndat a pheanda. a|e
mam hitheu oed wreic uonhedic o euas
ac ergig. a honno gwedy tagnofedu a phe+
anda. a gymerth katwaỻaỽn yn wreic w+
ely idaỽ. a gỽedy clefychu katwaladyr me+
gys y dywespỽyt uchot. teruysc a vu y+
rỽg y brytanyeit e|hunein. a|r ffrỽythla+
ỽn wlat a|distrywassant oc eu teruysc. ac
ygyt a hynny drycdamwein arall hefyt
a deuth udunt. Kanys aball newyn a
drycuyt a lynỽys ỽrth y bobyl. Megys
nat oed o hoỻ ym·gynhal dim y neb eith+
yr y|r neb a aỻei hela y myỽn y diffeith
a|r girat newyn hỽnnỽ a|erlynỽys tym+
hestlus agheu. ac yn ennyt bychan a dre+
ulỽys y bobyl hyt na aỻei y rei buỽ*
gladu y|rei meirỽ. ac ỽrth hynny y rei
truan a|dihegis yn vydinoed y foynt
dros y moroed gan gỽynuan a drycyr+
uerth y·dan arffet yr hỽyleu gan dywe+
dut yn|y megys hynn. Duỽ ti a|n|rode+
ist ni megys deueit a yssit ac a|n|gw+
asgereist ymplith y kenedloedAc ynteu
gadwaladyr e hun y·gyt a|thruan lyg+
es yn kyrchu parth a ỻydaỽ y rac·dywe+
dedic kỽynuan a dywedei ynteu ar y
wed honn. Gỽae ni bechaduryeit.
kanys o achaỽs an diruaỽr gamwe+
deu ni. o|r rei ny ochelyssam ni godi
duỽ hyt tra gafem ni yspeit y benydy+
aỽ. ac ỽrth hynny y mae dial y kyfoeth+
aỽc uedyant y an diwreidaỽ ninheu oc
an|ganedic dayar. ac o tref an tat. o|r
ỻe ny aỻyssant na|r yscotteit na|r fichteit
na neb o|r amryfaelon bratwyr. namyn
yn yscaỽn enniỻ an gỽlat ar·nadunt
yr a|delhei o ormessoed pryt nat oed ew+
yỻys duỽ inni y pressỽylaỽ yndi yn dra+
gywyd. Ef yssyd ỽir vraỽtỽr pan we+
las ef nini heb uynu ymchoelut y ỽrth
an pechaỽt na gorffowys oc eu gỽneuth+
ur. ac nat oed neb a aỻei an gỽrtlad*
ninheu oc an teyrnas. ac ynteu yn
mynnu cospi y rei ynvyt. ỽrth hynny
ef a anuones y ironed ef. rac yr hỽnn

227

y mae dir inni yn vydinoed adaỽ an
priaỽt tref·tat. ac ỽrth hynny y·mchoe+
lỽch y rufeinwyr ymchoelỽch yr yscotteit
a|r ffichteit ymchoelỽch y saeson bratw+
yr. ỻyma ynys prydein yn|diffeith o
uar duỽ yr honn ny aỻyssaỽch chwi y
diffeithaỽ. Nyt aỽch kedernit chỽi ys+
syd yn an gỽrthlad ni. namyn kyfoeth y
goruchel urenhin yr hỽnn ny pheidas+
sam ni yn|y godi yn wastat. a chan y
ryỽ gỽynuan honno y deuth ef y dra+
eth ỻydaỽ. ac odyna gyt a|e gynuỻeit+
ua y deuth hyt ar alan vrenhin ỻydaỽ
nei y selyf. a hỽnnỽ a|e haruoỻes yn
enrydedus. ac ueỻy y bu ynys pryde+
in vn vlỽydyn ar dec yn diffeith o|e chiỽ+
tawtỽyr eithyr ychydic yn ymylyeu
kymry a dihagei a arbedassei agheu
udunt o|r dyual newyn. a hefyt hyt
hynny o yspeit. y buassei y tymestyl a|r
aba ar y|saeson heb orffowys. a|r rei
a|dihagyssei o|r aruthur pla honno
o|r saeson gan gadỽ eu gnotaedic de+
faỽt ỽynt a|anuonassant at eu ki+
ỽtaỽtwyr y germania y venegi udunt
bot ynys prydein yn diffeith heb neb
yn|y chyuanhedu. a bot yn haỽd udunt
dyfot idi o|e goresgyn. o|r mynnynt y
phressỽylaỽ. ac ual y clywssant ỽyn+
teu hynny. Brenhines vonhedic a|e+
lỽit Sexburgis a gỽedỽ oed honno.
A honno a gynuỻỽys aneiryf o am+
ylder gynuỻeitua o wyr a gỽraged. ac
a|deuth y|r alban y|r tir. a|r gỽladoed dif+
feith heb neb·ryỽ pressỽylder yndunt
o hynny hyt gernyỽ ỽynt a|e kymeras+
sant heb neb a|e gỽarafunei udunt
kanyt oed neb yn|y phressỽylaỽ eithyr
ychydic wediỻon y|myỽn koetyd kym+
ry a|e differei. ac o|r amser hỽnnỽ aỻan
y koỻassant y brytanyeit eu ywodra+
eth ar ynys prydein. ac y dechreuis
y saeson y gỽledychu. ac yna gỽedy
ỻithraỽ rynnaỽd o amser heibaỽ. ac
ymgadarnhau o|r rac·dywededigyon
bobyl honno yna. Koffau a|oruc kadw+