Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 50v

Brut y Brenhinoedd

50v

200

neu a gỽalchmei oc eu gelynyon ny diag+
ei a|e eneit gantaỽa gỽedy eu dyuot me+
gys y dywespỽyt uchot hyt ym·plith by+
din yr amheraỽdyr yn damgylchedic oc
eu gelynyon y syrthassant y tryỽyr
hynny. Ac ỽrth hynny howel a gỽalch+
mei y|rei ny magyssit yn yr oessoed kyn+
noc ỽynt neb weỻ noc ỽynt. pan welsant
yr aerua oc eu kedymdeithon yn ỽych+
yr y kyrchassant hỽnt ac yman. vn o
bop parth yn gyffredin yn dyỽalhau
ac yn blinaỽ bydin yr amheraỽdyr. ac
megis ỻucheit yn ỻad a gyfarffei ac
ỽynt. ac yn annoc eu|kedymdeithon. A
gỽalmei yn damunaỽ o|e hoỻ dihewyt
ymgaffel a ỻes amheraỽdyr y gymeỻ
arnaỽ peth peth a|digonei ym milỽry+
aeth. ac nyt oed haỽd barnu pỽy oreu
ae hoỽel ae gỽalchmei. ~ ~ ~ ~  
A C odyna gỽalchmei a|gafas y
damunedic hynt. Ac yn ỽychyr
kyrchu yr amheraỽdyr a|oruc.
a gossot arnaỽ. Ac eissoes ỻes megys
yd oed yn|dechreu blodeuaỽ dewred y
ieuenctit. ac yn|vaỽr y ynni. nyt
oed weỻ dim gantaỽ ynteu noc
ym·gaffel a|r ryỽ uarchaỽc clotua+
ỽr hỽnnỽ. yr hỽnn a gymeỻei y wy+
bot beth vei y angerd a|e deỽred.
ac ỽrth hynny diruaỽr leỽenyd a
gymerth yndaỽ ỽrth ym·gaffel o·ho+
naỽ a gỽr kyn|glotuorusset a gỽal+
chmei. ac ymerbynyeit yn|galet a|+
naeth pob vn a|e gilid. Megys na|+
elat rỽg deu vilỽr ymlad a gyffe+
lypit y hỽnnỽ. a|phan yttoedynt ỽy
yn neỽidyaỽ kaledyon dyrnodeu. a
phob vn yn afuryaỽ agheu y gilyd
nachaf y|rufeinwyr ynn ympentyry+
aỽ yn eu kylch. Hyt pan vu reit y wal+
chmei a howel ac eu bydinoed eu
kilyaỽ hyt ar vydin arthur. gan
eu ỻad o|r rufeinwyr yn|drut. a|phan
welas arthur yr aerua yd oedit yn
y wneuthur o|e wyr ef. Tynu calet+
vỽlch y gledyf goreu a|ỽnaeth. ac yn

201

vchel dyỽedut val hynn. Py achaỽs y|ge+
dỽch chỽi y gỽreicolyon wyr hynn y
genỽch. Nac aet vn yn vyỽ o·nadunt
nac aet. Koffeỽch aỽch deheuoed y|rei
yn gyfrỽys yn|y|saỽl ymladeu kyn·no
hynn a darestygassant dec teyrnas
ar hugeint ỽrth vym medyant. Koffe+
ỽch aỽch hen·dadeu y|rei pan oedynt
gadarnach gỽyr rufein no hediỽ. a|e gỽ+
naethant yn|drethaỽl udunt. Koffeỽch
aỽch rydit yr honn y mae yr hanher
gỽyr hynn yn keissaỽ y dỽyn y genỽch
ac ỽrth hynny nac aet vn yn vyỽ o+
nadunt nac aet. a chan dywedut yr
ymadrodyon hynny. kyrchu y elynyon
ac eu bỽrỽ dan y draet ac eu ỻad. a phỽ+
y bynhac a gyfarffei ac ef. o vn dyrnaỽt
y ỻadei ac ef a|e varch. ac ỽrth hynny
paỽb a foynt racdaỽ megys y foynt
aniueileit rac eỽ creulaỽn pan vei
neỽyn maỽr arnaỽ. ac ynteu yn keissaỽ
bỽyt. a phỽy bynhac o damỽein a gy+
farffei ac ef ny|s differei y arueu ef rac
caletuỽlch. hyt pan vei reit idaỽ talu
y eneit y·gyt a|e ỽaet. Deu urenhin
oc eu drycdamỽein a gyfaruuant ac
ef. SSertor brenhin libia. a pholites
brenhin bitinia. a|r deu hynny gỽedy
ỻad eu penneu a anuones arthur y
rufein. a gỽedy gỽelet o|r brytanyeit
eu brenhin yn ymlad ueỻy. gleỽder ac
ehofynder a|gymerassant. a chan teỽhau
eu bydinoed o|vn vryt kyrchu y rufein+
wyr gan darparu mynet drostunt.
ac eissoes gỽrthỽynebu yn wychyr a|o+
ruc y rufeinwyr udunt. ac o dysc ỻes
amheraỽdyr afuryaỽ y talu aerua
y|r brytanyeit. a chymeint uu yr ym+
lad yna o bop parth a chyt pei yr aỽr
honno y dechreuynt yr ymlad. O|r
neiỻ parth yd oed yr arderchaỽc vrenhin
arthur yn ỻad y elynyon. ac yn annoc
y wyr y sefyỻ yn ỽraỽl. Ac o|r parth a+
raỻ yd oed les amheraỽdyr yn annoc
y rufeinwyr ac yn|eu dysgu ac yn|eu
moliAny orfoỽyssei ynteu yn ỻad. ac