Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 4v

Ystoria Dared

4v

15

Ac y|orchygardu y ỻu. a|e uot yn anygnat. Ac
ef a|dangosses yr hyn a haedỽys ef gyr bron y ỻu
yn|gyntaf y kyrchaỽd y|r tir o|r ỻogeu a chyrch+
u a|chadarnhau casteỻ gỽyr groec. a damgylch+
edigaeth y gỽyluaeu. a rodedigaeth yr arỽydon.
a|dỽyn cof am y|mesureu a|r pỽysseu a dysgu
y ỻu. a gỽedy annoc hynny o balamides na
eỻit gorchadỽ y·gyt a niuer bychan. kyt ro+
dit idaỽ ef orcheitỽadaeth ymalaen* paỽb o|r a
athoed yno ygyt. a gỽedy ym·rysson o·honunt
hỽy amdan yr amherotraeth bob eilwers. yr
ymlad y gymersant o neỽyd gỽedy yspeit dỽy
vlyned. ac yna agamemnon. ac achelarỽy. a dio+
medes. a menelaus. a odynt tyỽyssogyon ar
lu groec. ac o|r parth araỻ y deuth ector. a thro+
ilus. ac eneas yn eu herbyn. ac y·no y|bu lad+
ua uaỽr o|bop parth. ac yno y|ỻas archisela+
us. a|phrotentor tyỽysogyon o|roec. a|r nos a
e|gỽahanỽys. a|r nos hono agamemnon a e+
lỽis y hoỻ dyỽysogyon y ymgyghor. ac a an+
oges udunt yn|hoỻaỽl kerdet o·honunt y|r
ymlad a|dilit ector yn bennaf peth a|ỽnelynt.
a|r|bore dranoeth y tyỽysaỽd ector. ac eneas. ac
alexander. a deuthant a|e ỻu ỽynteu. ac y|bu aer+
ua vaỽr ac y|ỻas ỻaỽer o bop parth. a menla+
us ac aiax a|ymlynyssant alexander yn|graf.
ac ynteu a ymhoeles arnunt ac a saeth y
brathaỽd ef venelaus yn|y vordỽyt. ac yna
ni orfỽysỽys menelaus gỽedy y gyffroi o do+
lur ac aiax y·gyt ac ef yn ymlit alexander
yny|deuth ector ac eneas a|e|amdiffyn a|e dỽyn
gantunt o|r vrwydyr y|r gaer. a|r nos a|ỽaha*+
hanỽys yr ymlad. a|thranoeth achel. a|dio+
medes a|deỽissassant y ỻu. ac yn eu|herbyn ỽ+
ynteu ector ac eneas a|e ỻu a deuthant ac a+
erua vaỽr a|uu. ac ector a|ladaỽd archomeni+
ỽm. a|phalomenen. ac epitrophus. a depenor.
a|sedius. a drocus. a|pholixinius tyỽyssogyon
o roec. ac eneas a|ladaỽd amphimacus. a ne+
rus. ac achelarỽy a ladaỽd eufermusa diome+
des a|ladaỽd zanapus. a mesten. ac yna pan
ỽelas agamemnon dygỽydaỽ y|rei pennaf
a|chadarnaf o|r tyỽyssogyon. peidaỽ ac ymlad
a|ỽnaeth. a|gỽyr troea ỽynteu a ymhoelassant
yn ỻaỽen y kestyỻ drachefyn. ac agamemnon
val yd|oed notaedic a|elỽis y|dyỽyssogyon y+
gyt y gymryt kyghor. ac a|anoges udunt
na|pheidynt a|r ymladeu yr ỻad y ran vỽyaf
o|e|gỽyr. a dyỽedut y|vot ef peunyd yn gobeith+
aỽ dyuot ỻu o voesia yn borth idaỽ. a
thrannoeth agamemnon a gymheỻaỽd
y hoỻ lu   a|e hoỻ dyỽyssogyon y|r vrỽydyr.
ac yn eu|herbyn yd|oed ector yn dyỽyssaỽc
gỽyr troea. ac ymlad yn duruig ỽychyr a|+

16

naethant   o bop parth yny uu aerua vaỽr.
O|bop tu y|dygỽydassant ỻaỽer o|vilyoed a heb
gynnỽỻ yn y|byt yrydunt. heb orfyỽys yr ymla+
dassant pedỽar ugein niỽarnaỽt beunyd y untu
yn|vaỽrvrydus. ac yna pan|ỽelas agamemnon
ỻad ỻaỽer o vilyoed beunyd o|e ỽyr. ac na chaei
o ennyt gladu y wyr val y ỻedit anuon kenadeu
a ỽnaeth at briaf y adolỽyn kygreir idaỽ ef deir
blyned. ac iluxes. a|diomedes a uuant genadeu
at briaf. ac a deuthant attaỽ. ac a adologyssant
gygreir. ual yd|oed y gorchygyrch ar·nadunt.
Megys y|keffynt gladu y rei meirỽ. a medegi+
nyaethu y|rei brathedigyon. ac atgyỽeiryaỽ
eu ỻogeu. a chatarnhau eu ỻu. a chyrchu bỽyỻ+
yrneu udunt. ac hyt nos yd|aeth y kenadeu at bri+
af. ac y kyuaruu a hỽy laỽer o wyr troea. ac a
ovynyssant udunt beth a gerdynt veỻy yn ar·va+
ỽc hyt nos parth a|r kasteỻ. ac iluxes a diome+
des a|dyỽedassant y bot yn genadeu at briaf y
gan agamemnon. a phan|gigleu priaf dyuot
y kenadeu. a|thraethu ohonunt y negesseu idaỽ ef.
Galỽ a|ỽnaeth ynteu y hoỻ dyỽyssogyon yn|y gyg+
hor. ac ef a|datkanaỽd udunt dyvot kenadeu y gan
agamemnon y adolỽyn kygreir deir blyned. ac
ector a|gymerth yn|drỽc arnaỽ hyt yr adolỽyn.
ac yna priaf a ofynnỽys a|oed da gan|baỽb rodi
yr oet. ac y|baỽp yn gyfun y|regis bod gỽneuthur
kygreir deir blyned a|gỽyr groec. ac yna gỽyr
groec a atneỽydassant eu muroed. a phop rei o+
honunt o bop parth a vedeginyaethassant eu
brathedigyon. ac a|gladyssant eu|rei meirỽ yn
anrydedus. ac yn|hynny y|daruu yspeit y teir bly+
ned ac y|deuth oet yr ymladeu. aEctor. a|throi+
lus. ac eneas a|dugant eu|ỻv   y maes. ac a+
gamemnon. a menelaus. ac achelarỽy a|deuth+
ant yn eu|herbyn. ac aerua vaỽr a vu y·rydunt.
ac yn yr ymgyuaruot hỽnnỽ ector a|ladaỽd
frigius. ac antipus. ac aminon. tyỽyssogyon
o|roec. ac achelarỽy a ladaỽd liconius. ac euffra+
vus. a|aỽer o vilioed o bop parth a|dygỽy+
dassant.  ac yn greulaỽn yr ymladassant dec
niỽarnaỽt ar hugein y·gyt. a|gỽedy gỽel+
et o briaf ry lad ỻaỽer o|e lu. Kenadeu a an+
uones at agamem·non y adolỽyn kygreir
chỽe|mis idaỽ. ac   o gytsenedigaeth y gyg+
horỽyr a·gamemnon a|ganattaỽys y gygre+
ir. ac amser yr ymladeu a deuthant. a
deudec niỽarnaỽt ar untu yr ymladassant
a ỻaỽer o|r tyỽyssogyon deỽraf   o   bop
tu a|las.  a ỻaỽer   a|vrathỽyt.  ac
yna   agamemnon   a   anuones at bri+
af   y   adolỽyn kygreir   dec   niỽar+
naỽt   idaỽ   val y geỻynt   gla+