Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 40v

Brut y Brenhinoedd

40v

159

yr ormes a|dathoed gan y paganyeit
ar ynys prydein. kanys nei uab y chỽaer
oed howel y arthur. a gỽedy clybot o
howel y ryfel a|r aflonydỽch a|oed ar
y ewythyr. erchi parattoi ỻyges a|oruc.
A chynuỻaỽ pymtheg|mil o uarchogy+
on aruaỽc. ac ar y|gỽynt kyntaf a ga+
fas yn|y ol. y deuth y borth hamỽnt y|r
tir y ynys prydein. Ac arthur a|e|har+
uoỻes ynteu. o|r enryded y gỽedei aruoỻ
gỽr kyfurd a hỽnnỽ. ac yn vynych ym+
garu bop eilwers. ac odyna gỽedy ỻith+
raỽ ychydic o dieuoed. ỽynt a|gyrchas+
sant parth a|chaer lỽytcoet. yr hon lin+
col yr aỽr·honn. ac yssyd ossodedic yn|y
wlat a|elỽir lindysei ar benn mynyd
rỽg dỽy auon. ac ỽrth y gaer honno yd
oed y paganyeit yn|eisted. a gỽedy eu dy+
uot yno y·gyt ac eu|hoỻ niferoed. ym+
lad a|orugant a|r saeson. ac a·glywedic
aerua a|ỽnaethant ohonunt. Kanys
chwe|mil o·nadunt a dygỽydassant yn
yr un dyd hỽnnỽ. Rei oc eu ad. ereiỻ
oc eu bodi a|goỻassant eu heneideu. ac
ỽrth hynny rei ereiỻ yn gyflaỽn o ofyn
adaỽ y dinas a|orugant. a chymryt eu
ffo yn e diogelỽch udunt. Ac ny orffoỽy+
sỽys arthur oc eu hymlit hyt yn ỻỽyn
kelydon. ac yno ymgynuỻ o bop ỻe a|o+
rugant oc eu fo. a|medylyaỽ gỽrthỽyne+
bu y arthur. ac odyna gỽedy dechreu ym+
lad. aerua a|ỽnaethant o|r brytanyeit gan
eu hamdiffyn e hunein yn wraỽl. kanys
o wascaỽt y gỽyd yn|eu|kanhorthỽy yd|oe+
dynt yn aruer o daflu ergytyeu. ac y
gochelynt ỽynteu ergytyeu y brytanye+
it. a phan welas arthur hynny yd|erchis
ynteu trychu y coet o|r parth hỽnnỽ y|r
ỻỽyn. a chymryt y kyffyon hynny a|r
traỽsprenneu ac eu gossot yn eu kylch.
ac eu gỽarchae yno megys na cheffynt
vynet odyno. yny ymrodynt idaỽ neu
yny vydynt veirỽ o newyn. a|gỽedy
daruot gỽneuthur y kae y dodes arthur
y varchogyon yn vydinoed ygkylch y
ỻỽyn. Ac yno y buant ueỻy tri·dieu

160

a their·nos. A|phan welas y saeson nat
oed dim bỽyt gantunt. rac eu marỽ oỻ
o newyn ỽynt a odologyssant y arthur y
geỻỽg yn ryd y eu ỻogeu y uynet y
eu gỽlat. ac adaỽ idaỽ ynteu eu heur
ac eu haryant ac eu hoỻ sỽỻt. a theyrn+
get idaỽ bop blỽydyn o germani. a|cha+
darnhau hynny gan rodi gỽystlon. ac
arthur a|gauas yn|y gyghor kymryt hyn+
ny y gantunt. ac eu geỻỽg y eu ỻogeu.
ac ual yd|oedynt yn rỽygaỽ moroed yn
mynet tu a|e gỽlat y bu ediuar gan+
tunt gỽneuthur yr amot hỽnnỽ ac ar+
thur. a throssi eu hỽyleu drachefyn parth
ac ynys prydein a|dyuot y draeth totneis
y|r tir. a dechreu anreithaỽ y gỽladoed
hyt yn hafren a ỻad y tir·diwoỻodron
a|orugant. ac odyna y kymerassant eu
hynt hyt yg|kaer vadon. ac eisted ỽrth
y gaer. ac ymlad a hi. a gỽedy menegi
hynny y arthur. Ryfedu a|oruc meint
eu tỽyỻ ac eu hyskymundaỽt. ac yn dian+
not crogi eu gỽystlon. ac ymadaỽ a|oruc
a|r yscoteit ac a|r ffichteit yd|oed yn|y kyw+
arsagu. a bryssyaỽ a|oruc y distryỽ y sae+
son. Goualus oed am adaỽ howel ap e+
myr ỻydaỽ yn glaf yg|kaer alclut o ỽrth+
rỽm heint. ac o|r|diỽed gỽedy dyuot hyt y
ỻe y gỽelei y saeson. y dywaỽt ef ual hyn.
Kany bo teilỽg gan yr ysgymunedigyon
saeson cadỽ ffyd ỽrthyf i. miui a|gadỽaf
ffyd ỽrth duỽ. ac y·gyt a|hynny o|e nerth
ynteu a dialaf hediỽ waet vyg kiỽtaỽt+
wyr arnadunt. Gỽisgỽch aỽch arueu
wyr gỽisgỽch ac   n ỽraỽl kyrchỽn y brat+
wyr hynn. heb petruster gan ganhorthỽy
crist ni a|orfydỽn. ~ ~ ~ ~ ~   ~ ~ ~
A  gỽedy dywedut o arthur hynny.
Dyfric archescob kaer ỻion ar ỽ+
ysc a|safaỽd ar ben bryn goruchel
a dywedut ual hynn a|oruc. Ha wyr·da heb
ef y rei yssyd ar·derchaỽc o gristonogaỽl
ffyd o·honaỽch kyuodỽch. koffeỽch waet
aỽch kiỽtawtỽyr yr hỽnn yssyd eỻygedic
drỽy urat y paganyeit racco. kanys tra+
gyỽydaỽl waratwyd yỽ yỽch o·nyt ym+