Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 31r

Brut y Brenhinoedd

31r

121

Y|rei a|ỽnant mỽc o deudyblic flam. Y mỽc
hỽnnỽ a gyffry gỽyr rodỽm. ac a vyd bỽyt
y|r rei dan y mor. O druein dagreuoed y
llithir hitheu. ac o aruthur diaspat y ỻei+
nỽ yr ynys.  rei hynny a|lad y karỽ dec
keing.  petwar o·nadunt a arỽedant coro+
neu eur.  chỽech ereiỻ a ymchoelant yn
gyrn buelyn neu buffleit. y rei a gyffro+
ant teir ynys prydein oc eu hysgymyn
sein. na y sychir ỽyn danet. neu yna
y distryỽyr coet y den·marc. ac yn dyna+
ỽl lef gan ymdroi y ỻefa. Dynessa gym+
ry a|gỽasc kernyỽ ỽrth dy ystlys. a|dyỽ+
et y gaer wynt y dayar a|th lỽnc. Sy+
mut eistedua dy uugeil y|e y dysgyn
y ỻogeu. ac ymlynent yr aelodeu ereiỻ
y pen. kanys dyd a uryssya yr hỽnn am
eu|pechodeu anudon a|diua y kiỽtaỽdỽyr.
Gỽynder y gỽlan a argyỽeda. ac amry+
fael liỽ y|rei hynny. Gỽae hi y genedyl a+
nudonaỽl kanys kaer ar·derchaỽc a|dygỽ+
yd o|e hachaỽs. aỽenhau a|ỽnant y ỻog+
eu o|r veint achỽanec hon. ac vn o deu
a|vyd. Draenaỽc gỽrthỽrm o auaeleu
a adeila honno drachefyn. ỽrth arogleu
y rei yd|ehedant adar amryfaelyon lỽyne+
u. ys vaỽr a adeila. ac o whech cantỽr
y kedernheir. ỽrth hynny y kyghoruyn+
ha ỻundein. a|e muroed a a·chwanecka yn
dri·dyblic. Temys a|gylchyna o bop
parth. a chỽedyl y gỽeith hỽnnỽ a ger+
da dros vynhen. yndi y kud y draenaỽc
y auaeleu. a ffyrd dan y dayar a|ỽna.
Yn yr amser hỽnnỽ y dyỽedant y mein.
ay mor yd hỽylir y freinc drostaỽ a gy+
fygir ym byrr yspeit. ac y ar y dỽylan
yd ymglyỽant y dynyon. a chedernit
yr ynys a|hỽylir. Yna y|damlyỽychant
dirgeledigaetheu y moroed. a freinc
rac ofyn a|ergryna. Odyna y kerda
ederyn o lỽyn y kaladyr. yr hỽn a|gylch+
yna yr ynys dỽy vlyned. O nossaỽl
leuein y geilỽ yr adar. A phop kenedyl
adar a gedymdeithockaant idi. Yn diw+
hyỻ y rei marỽaỽl y ruthrant. a hoỻ
raỽn yr yt a lynckant. Odyna y daỽ new+

122

yn y|bobyl. Ac yn ol y newyn girat ag+
eu. Pan orffyỽysso y veint druan honno
y kyrch yr ysgymun edyn hỽnnỽ glyn
galabes. Odyna yd ymdrycheif y|mynyd
goruchel. Ym pen hỽnnỽ y planna dar. ac
yn|y|cheigheu y gỽna y nyth. Tri ỽy a|dy+
dỽ yn|y nyth. o|r rei y byd ỽynaỽc. a bleid.
ac arth. y ỽynaỽc a|lỽnc y vam. a phen
assen a|vyd ar·naỽ. ac yny vo kymeredic
aghygyl yd aruthra y vrodyr. ac y ffy hyt
yn fflandrys neu normandi. a gỽedy y
kyffroont ỽynteu y baed yskithraỽc yd
ymchoelant o vordỽy y wneuthur dadleu
a|r ỻỽynaỽc. Pan|el ynteu y|r dadleu yd
ym·wna yn uarỽ. ac enỽired y baed a
gyffroa. Yn|e y kyrch ynteu y gelein.
A phan del vch y benn y chỽyth yn|y ỽy+
neb a|e lygeit. Sef a|ỽna y ỻỽynaỽc heb
ebryfygu y gnottaedic vrat temigyaỽ
y droet asseu a|e diỽreidaỽ oỻ o|e gorff.
y·d|ysclyff ynteu y clust deheu y|r ỻỽyna+
ỽc. a|e loscỽrn gan neityaỽ drachefyn
ac yg|gogoueu y|mynyd yd ymdirgela.
ỽrth hynny baed tỽyỻedic a geis y ble+
id ar arch y eturyt idaỽ y goỻedigyon
aelodeu. Y|rei gỽedy elont yn|dadle a adaỽ+
ant deudroet a chlust a ỻoscỽrn. ac o|r
rei hynny gỽneuthur aelodeu hỽch idaỽ
Darestỽg a|ỽna ynteu y hynny. ac aros
y edeỽit. Yn hynny y|disgyn y ỻỽynaỽc
o|r mynyd. ac yd ymritha yn vleid. a mynet
a|ỽna y gyfrỽch a|r baed. ac yn ystryỽys
y ỻỽngc yn gỽbyl. Odyna yd ymritha
yn vaed. a megys heb aelodeu yd ery y
vrỽydyr. ac eissoes gỽedy delont o deissyfyt
deint y ỻad. ac o benn y ỻeỽ y coronheir
hi. yn dydyeu hỽnnỽ y genir sarff. ac a
ymdyỽynic yn ageu y|rei marỽaỽl. O|e
hyt ef y kylchyna ỻundein ac a|el heibyaỽ
a|lỽngc. yr ych mynydaỽl a gymer ble+
id. a|e danned a|ỽynhaa yg|gỽeith mor haf+
ren. Ef a|gedymdeithocka idaỽ kenuei+
noed y gogled a chymry. Y rei a|sychant
auon temys gan y hyfet. yr assen a|eilỽ
bỽch hir y uaryf a|e ffuryf a|symut. Jr+
onhau a|wna y mynydaỽl. yny vo