Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 23r

Brut y Brenhinoedd

23r

89

y teruynỽys lles vab coel y vuched yg
kaer loyỽ. ac yd aeth o|r byt hỽnn y deyr+
nas uab duỽ. a|e gorff a gladỽyt yn en+
rydedus yn yr eglỽys benaf yn|y dinas. a
sef amser oed hỽnnỽ. vn vlỽydyn ar
bymthec a chant gỽedy dyuot crist y|m+
ru yr arglỽydes veir ỽyry. ~ ~ ~ ~ ~ ~
A  gỽedy marỽ ỻes ac nat oed idaỽ
vn mab a|wledychei yn|y ol. y ky+
uodes teruysc y·rỽg y brytanyeit.
ac y gỽahanỽys arglỽydiaeth gyr ru+
fein y ar yr ynys honn. a gỽedy clybot
hynny yn rufein. Sef a|ỽnaethant ˄anuon seuerus
senedỽr a dỽy leg o ỽyr aruaỽc gantaỽ
y gymeỻ ynys brydein ỽrth eu harglỽ+
ydiaeth val kynt. a gỽedy dyuot o seue+
rus hyt yr ynys honn a bot ỻaỽer
o ymladeu creulaỽn y·rygtaỽ a|r brytany+
eit. goresgyn ran o|r ynys a|ỽnaeth a|r
ran araỻ ny aỻỽys y goresgyn. Namyn
o vynych ymladeu eu goualu heb peida+
ỽ ac ỽynt. yny deholes dros deifyr a|byr+
neich hyt yr alban. a sulyen yn|tyỽys+
saỽc arnadunt. Sef a|ỽnaeth y dehole+
digyon hynny. kynuỻaỽ mỽyaf ac a
aỻassant o|r ynyssed yn eu|kylch a go+
valu eu gelynyon drỽy vynych ry·uel
a|brỽytreu. a thrỽm vu gan seferus di+
odef eu ryfel yn wastat. Sef a|ỽnaeth er+
chi drychafel mur yrỽg yr alban a dei+
fyr a byrneich o|r mor y gilyd. ac eu
gỽarchae mal na|cheffynt dyuot dros
y mur hỽnnỽ. ac yna y gossodet tre+
ul kyfredin ỽrth adeilat y mur hỽnnỽ
o|r mor y gilyd. a|r mur hỽnnỽ a|bar+
haỽys drỽy laỽer o amser. ac a|e|telis
yn vynych y gormessoed y ỽrth y bryta+
nyeit. a gỽedy na aỻỽys sulyen ky+
nal ryuel a|vei hỽy yn|erbyn yr amhe+
raỽdyr. Mynet a oruc hyt yn sithia y
geisaỽ porth y gan y fichteit y oresgyn
y kyfoeth drachefyn. a gỽedy kynuỻ+
aỽ o·honaỽ hoỻ ieuenctit a deỽred y w+
lat honno. Dyuot a|ỽnaeth y ynys
prydein. a ỻyges uaỽr gantaỽ. a gỽe+
dy eu|dyuot y|r tir kyrchu am ben ka+
[ er

90

efraỽc a|oruc. A dechreu ymlad a|r ga+
er. a gỽedy kerdet y|chỽedyl yn|honeit
dros y deyrnas. yd|ymedeỽis y|ran uỽy+
af o|brytanyeit y rei a|oedynt gyt a| ̷
amheraỽdyr. ac yd|aethant sulyen. ac
yr hynny eissoes ny pheidyassant yr am+
heraỽdyr a|e lu a|e darpar. Namyn kyn+
uỻaỽ gỽyr rufein ac a|drigyassei o|r bry  ̷+
tanyeit y·gyt ac ỽynt. a chyrchu y ỻe
yd|oed sulyen ac ymlad ac ef. ac yna eis+
soes pan oed gadarnaf yr ymlad ˄y llas seuerus
amheraỽdyr a ỻaỽer o|e lu gyt ac ef. ac  ̷
y brathỽyt sulyen yn agheuaỽl. ac y  ̷
cladỽyt seuerus yg|kaer efraỽc. a|gỽyr
rufein a|gynhelis y dinas arnadunt
yr hynny. a deu vab a|e·deỽis seuerus
idaỽ. Sef oed eu|henỽeu basianus a ge  ̷+
ta. Basianus a hanoed y uam o|r ynys
honna mam y ỻaỻ a|hanoed o rufein.
a gỽedy marỽ eu|tat. Sef a|ỽnaeth gỽyr
rufein drychafel geta yn vrenhin a|e gan+
maỽl yn vỽyaf ỽrth hanuot y vam o
rufein. Sef a|ỽnaeth y brytanyeit ethol
Basianus yn vrenhin a|e ganmaỽl
ỽrth hanuot y vam o|r ynys honnac ỽr  ̷+
th hynny sef a|ỽnaeth y brodur ymlad.
ac yn yr ymlad hỽnnỽ y ỻas geta. ac
y kauas Basianus y vrenhinyaeth
drỽy nerth y brytanyeit. 
A c yn|yr amser hỽnnỽ yd|oed gỽas
ieuanc clotuaỽr yn ynys brydein.
Sef oed y enỽ karaỽn. ac ny ha+
noed o lin teyrned namyn o lin issel.
Ac eissoes gỽedy kaffel clot o·honaỽ yn  ̷
ỻaỽer o ymladeu o|e deỽred a|e fynyant.
Kychỽyn parth a rufein a|oruc y geissaỽ
kenyat y gan sened rufein y warcha+
dỽ o·honaỽ ar logeu ar·vordir ynys
brydein rac estraỽn genedyl. ac adaỽ o
da udunt digaỽn am hynny bei kenhet+
tynt idaỽ vrenhinyaeth ynys brydein.
a gỽedy tỽyỻaỽ ohonaỽ sened rufein
drỽy y ryỽ edeỽidyon tỽyỻodrus
hynny. a chaffel kenyat yr hynn yd| ̷+
ed yn|y|geissaỽ. Ymchoelut a|ỽnaeth
parth ac ynys prydein a|e neges gantaỽ
drỽy gedernit yscriuenneu a|ỻythyreu agoret